Het verhaal van een ervaringsdeskundige

Ik ben Gi, ik ben hulpverlener en ervaringsdeskundige bij Katarsis en werk op de detox afdeling.

Katarsis is een revalidatiecentrum voor mannen en vrouwen vanaf 16 jaar met problemen rond illegale drugs, al dan niet in combinatie met alcohol en/of medicatie.. We bieden een residentieel, groepsgericht en sterk gestructureerd programma aan. Naast de groepsgerichte aanpak hebben we bijzondere aandacht voor individuele begeleiding in functie van de specifieke noden van de cliënt.

Deze individuele coaching bestaat onder andere uit individuele medische opvolging, psycho-diagnostische screening, begeleiding van familie, psychologische en emotionele ondersteuning. Onder begeleiding van een team van deskundigen wordt voor iedere cliënt een programma op maat uitgewerkt. Je kan zowel voor een ontwenningsprogramma (detox) als voor een langdurig behandelprogramma (Therapeutische Gemeenschap) in Katarsis terecht.

De detox afdeling is eigenlijk de eerste stap naar herstel. Vandaar noemt dit ook ‘module 1’. Een programma van 6 weken waar de mensen in de eerste 2 weken tot hun positieve kunnen komen in de eerste 2 weken. De focus ligt op lichamelijk herstel en ontwenning. Bij heroïne duurt dit uiteraard iets langer, maar hier wordt dan gewerkt met substitutie zoals bv. Methadon. Daarna worden er inzicht bevorderende opdrachten gedaan : ‘leren iets brengen in groep, over gevoelens praten, iets delen over zichzelf, ….’ Week 3-4 gaat dan over het in kaart brengen van alle zaken die spelen, de psycholoog gaat hier over tot een dieptegesprek ; van de jeugd tot nu.Welke impact heeft dit op het gebruik? In de laatste weken gaan we kijken wat er nog nodig is : ambulante hulp, thuisbegeleiding, …Dus het kan zijn dat de gasten blijven voor een langdurig gemeenschap ik de therapeutische gemeenschap.

Ikzelf ben individuele begeleider en ik volg iemand op in de leefgroep. Elke 6 weken is dit iemand anders. Ik doe mee de begeleiding van de therapiegroepen en werk ook vanuit mijn ervaring. Hier halen de gasten ook hoop en herkenning uit. Soms maakt dit dat ik zaken snap zonder dat ze dit moet uitleggen, Dit schept ergens vertrouwen maar er blijft soms wel de drempel omdat ik hulpverlener ben. Ik ben de enige ervaringsdeskundige in de detox bij de dagdienst.

We richten ons op de groepswerking. Hiermee wil ik zeggen dat we proberen om alles wat besproken word ook terug te koppelen aan de groep of ermee aan de slag te gaan, door bv frustraties bespreekbaar te maken, op te komen voor zijn haar behoeftes . Persoonlijke dingen die gevoelig zijn hoeven nog niet altijd in groep besproken te worden . We geven tips hoe ze een bepaalde situatie kunnen aanpakken. Echter zijn wij er om samen met de gast te kijken : wat heb jij nodig om dit te communiceren. We steunen en coachen hen doorheen het hele detox programma.

In de eerste 2 weken staat hun motivatie op het laagste pitje. Ze verliezen hun vaak enige en laatste beste vriend, gebruik. Op dit moment is verbinding maken en de goede kant van hun sterke keuze inzien uitdagend. Alle miserie : schuld, schaamte, verdriet komt nu eens zo sterk boven en er is geen middel om dit stop te zetten. We wijzen hen ook dan wel evenzeer op eigen verantwoordelijkheden : ze hebben zelf de keuze om te blijven of te gaan, zelf de keuze om door te bijten en te werken aan herstel. De gasten kijken in deze momenten vaak naar externe factoren waaraan ze hun gebruik wijten. We leren hen dit begrijpen, zucht controleren, we geven hoop (in mijn geval soms vanuit eigen ervaringen) en motiveren hen. Ikzelf zat hier de eerste weken ook maar wat : ik had geen hoop, geen levenslust. Maar kijk eens nu… Ik vertel hen hoe dit voor mij was. Ik ben er voor hen, spreek hen aan op hun krachten, complimenteren, benoemen wat goed is. De groep geeft ook elke vrijdag complimenten aan elkaar.

Er is een dagelijks feedbackmoment, mensen worden ook aangesproken op minder positief gedrag. De groep spreekt deze persoon dan ook daarop aan. Dat is uiteraard geen fijn moment, maar anderzijds benoemt de groep het ook met veel plezier als het gedrag daarna niet meer gesteld wordt. Dit zijn natuurlijk heel mooie, groei momenten. Soms zijn het kleine dingen, soms zijn het grote dingen. Als iemand wil vertrekken en toch de situatie op een andere manier aanpakt, zoals hij altijd deed, zien we dit als een grote overwinning.

We moeten ook niet vergeten dat het soms niet de moment is voor de persoon in detox, als hij stijf staat van de zucht en er niet meer te praten valt dan moeten we de keuze van de persoon ook accepteren. We zijn geen gesloten instelling... Ieder heeft zijn eigen proces, ieder heeft zijn bodem moment (vaak is dat alles verliezen) waarop het écht kan lukken maar dat kan niemand anders voor de persoon in kwestie bepalen. Ook ikzelf heb meerdere malen gedacht ‘nu is’t echt gedaan, nu is het de laatste keer’ maar denken aan stoppen is natuurlijk niet even makkelijk dan echt stoppen. Soms zijn het ook mensen die eerder naar hier kwamen omdat het moest van de omgeving.

Als ik iets tegen de omgeving zou willen zeggen is dat ‘zet hem buiten’, de omgeving onderhoud zo vaak de verslaving. Het geld dat ze geven om de schulden te betalen, kansen te blijven geven, de grenzen te laten overtreden zonder gevolgen, … dat werkt niet aan iemand in verslaving die niet stilstaat bij de gevolgen voor de omgeving. De gevolgen van gebruik maken dat je gaat nadenken over het gebruik zelf, als ze geen gevolgen ondervinden, waarom zouden ze dan stoppen? Je mag kansen geven : geef eten en voorzie mee in basisbehoefte. Maar wees voorzichtig en alert of de steun die je geeft op lange termijn ook een bijdraagt aan het herstel. Het is heel moeilijk om te zien als naaste betrokken, je hoort in onze werkgroepen ook vaak :’Ik heb hem moeten loslaten’. Vaak moeten er ergere dingen gebeuren (overdosis, via justitie) alvorens voor degene in verslaving het inzicht pas echt komt.

Ook steunend netwerk wordt bij ons ook betrokken in het herstelproces. Dan werkelijk iedereen zijn : familie, vrienden, een hulpverlener, … onze cliënten zijn zelf volwassen mensen en dit maakt ook dat ze zelf de keuze hebben of ze in hoeverre en wie willen betrekken in hun proces. Hoe wij denken over wie hem steun kan bieden is niet relevant, wij maken hierin geen keuzes. De veiligheid van het huis moet wel steeds gewaarborgd blijven, als we zien dat er dingen gebeuren die niet kunnen dan zal de cliënt of de context hier steeds meteen op aangesproken worden. We willen hun netwerk in een beveiligde omgeving niet veranderen, maar de cliënt gaat zichzelf ook steeds veiliger voelen. Mogelijks gaan ze vanuit deze veiligheid later er ook voor kiezen om zich niet meer met dezelfde mensen te omringen. Als dit al zou gebeuren vraagt dit tijd, veranderingen gebeuren enkel als de cliënt dit wil en op zijn tempo. In de tijd dat ik hier was kwam mijn broer ook op bezoek. Hijzelf zat ook in gebruik, maar was een grote steun voor mij. Hetzelfde geldt voor mijn zoon die met mijn gebruikende ex op bezoek kwam. Dan gingen we wel apart zitten, maar ik kon toch moeilijk mijn kind nooit meer zien?

Vanuit eerlijkheid kan alles besproken worden, behalve gebruik. Het hoofddoel is natuurlijk nuchter worden. Als de gasten een weekend buiten gaan en binnenkomen en zouden hebben gebruikt, dan wordt hier ook over gepraat. Nu, herval mag niet eindeloos zijn. We kunnen niet blijven tolereren dat mensen elke maandag terug binnenkomen met de boodschap dat ze gebruikt hebben. Moest dit zo zijn, dan volgt er een schorsing. Dat wil zeggen dat er op dat moment niet voldoende motivatie is. Herstel gebeurt niet ineens van vandaag op morgen zonder enige inspanning, het is een zwaar proces. Hulpverleners willen vaak te veel zorgen maar wij willen toch ook inzetten op eigen verantwoordelijkheid, (bv. op tijd komen, …) leren het leven opnieuw in eigen handen nemen, confrontaties. We leren de gasten terug zelf werken niet te consumeren van de hulpverlener die eens zal zeggen hoe de gast zijn leven moet leiden. Het herstel is het eigen onderzoek van de mensen met een verslaving die hier binnenkomen.

We hebben wachtlijsten, onmiddellijke opname is hier geen optie. Echter zien we uit ervaring dat als we vanuit een momentopnamen in een crisis iemand opnemen dat de persoon in kwestie vaak sneller vertrekt. Een beslissing moet dieper gegrond zijn dan enkel een kort crisismoment, er moet een sterke aanwezig zijn. De afspraak voor het intakegesprek kan binnen maximaal 2 weken gebeuren.

Als startende hulpverlener ging ik meteen (bijna) over mijn grens. Ik wou deelnemen aan vrijwel elke mogelijkheid om te helpen meedenken in groepen over ervaringsdeskundigheid en herstelgericht werken. Vele projecten, vergaderingen en netwerk comités : veel gepraat maar weinig concrete zaken (op dat moment, op dit moment zijn mijn geplante zaadjes wel wat aan het groeien) Mogelijks is dit wel een uitdaging waarmee vele startende maatschappelijk werkers te maken krijg. Ik stelde mezelf de vraag wat ben ik hier aan het doen : Wat levert dit op voor mij? Wat brengt dit op voor de gasten waar ik mee werk? Je kan een kar ook nooit alleen trekken, het is van belang om goed je eigen grenzen te leren kennen.

Vandaag worden mensen nog teveel gestraft in plaats van geholpen. Als je iemand straft die al niets heeft met een geldboete van 50.000 euro, hoe kan deze persoon dan terug een gevoel van welbevinden krijgen? Begin er maar aan, in schuldbemiddeling, je draagt het jaren mee. Natuurlijk moeten er consequenties zijn, zou dit ook op een andere manier kunnen? Als je dan alleen maar moet doorzetten, karakter tonen en nooit een stukje budget voor jezelf krijgt en kunt werken aan zelfontplooiing waar kan je dan de moed om door te zetten en karakter vinden? Ik denk zeker dat gebruikers ook zorgen voor overlast maar de manier van aanpak houdt dit in stand. Steeds bestraffen, steeds meer politie, .. Maar structureel zijn er geen oplossingen. Je moet mensen betrekken, kansen geven. Dit hoeft iet onvoorwaardelijk te zijn. Er mogen consequenties zijn die de gasten aanspreken op eigen verantwoordelijkheid. Maar het bestraffen, verwerpen en uitsluiten van deze mensen is geen oplossing. Deze gasten kennen al heel veel uitsluiting, als ook de maatschappij dit nog eens bevestigd, hoe kan er dan nog wil zijn om mee te draaien in de maatschappij.

Mensen worden opgesloten in een kooitje (de gevangenis). Ze komen daarbuiten met grote schulden en met een strafblad. Hierdoor kunnen deze mensen moeilijk werk vinden. In de maatschappij worden ze gezien als ‘outcasts’, in de gevangenis was er tenminste nog een (al dan niet vals) gevoel van verbondenheid. Ze willen graag een nieuw leven maar in de gevangenis wordt niet gewerkt aan de onderliggende zaken.Als mensen buiten komen staan ze er terug alleen voor met onopgelost oud zeer en ze komen ze soms snel terug in dezelfde vicieuze cirkel terecht. Justitie geeft ook kansen, het is niet allemaal slecht. Dankzij hen zit ik natuurlijk ook hier vandaag.

Ook wordt soms vergeten dat mensen opgroeien in gezinnen waar gebruik normaal is, ze hebben nog nooit niets anders gezien en werden verslaafd geboren. Dat kan je niet aan iemand zien, maar zelfs dan oordelen mensen graag alsof het hun eigen schuld is. Welke eigen verantwoordelijkheid heb je in de totstandkoming van de verslaving?

Hoe zou het komen dat er zoveel gebruikers zijn? Er zijn ook veel verwachtingen vanuit de maatschappij. Mensen met minder vaardigheden, een slecht zelfbeeld of noem maar op vallen net uit de bood. Op korte termijn vinden ze rust in het hoofd en geluk door sommige middelen. Op lange termijn is het natuurlijk een groter probleem, maar hoofden vol met problemen hebben geen ruimte om lange termijn te denken. Met het beleid zijn er helaas nog minder budgetten voor de zorg. Er wordt misschien wat ingezet op preventie maar dit is veel te weinig. Hopelijk kunnen we hier verandering brengen. We zien hier wel een shift maar de maatschappelijke kost van het te moeten voldoen en altijd je plan te moeten trekken wordt groter. Denk maar eens aan bv. burn-outs, versalvingen, … Enkel de effectieve en maatschappelijke kosten die zijn te staven met bewijzen en rapportage worden serieus genomen. We dweilen met de kraan open zolang we niet durven kijken naar de oorzaken en hier (denk bv. aan het leren praten over emoties, omgaan met verlies, …) al van jongs af aan belang aan hechten.

Er is echt nood aan een andere beeldvorming naar verslaving toe. Dit kunnen we doen door preventiewerk, acties in de media, het onderwerp bespreekbaar maken via alle mogelijke wegen, de kloof tussen ‘een verslaafde’ en ‘een gezonde’ kleiner maken door maatschappelijke projecten te organiseren. Denk maar aan de restaurants in Amerika waar herstellende verslaafde tewerkgesteld worden als deel van hun re integratie en zo opnieuw in verbinding kunnen gaan men andere in de ‘echte wereld’.

De wereld van vandaag is heel individueel. Iedereen wil een eigen huis met liefst een omheining. Er is nog weinig collectiviteit. We moeten allemaal onze plan trekken, zouden we misschien samen niet veel meer kunnen bereiken?

---

Hoe verloopt een opname?

Eerst telefonisch, dan krijg je een afspraak voor een intake gesprek. normaal is dit binnen de twee weken. We verwachten dat de persoon zelf belt en niet een familielid of hulpverlener. Indien het niet kan, vragen we om de afspraak alsnog te bevestigen door de cliënt zelf vooraleer ze definitief is.

Op dat gesprek krijg je uitleg over het programma en word er ingezoomd op je problemen.

Het intake gesprek word besproken op vergadering. Als we denken dat een opname hier aangewezen is kom je op de wachtlijst. We verwachten dat je elke week even belt om te laten weten of het nog nodig is. ook om contact te blijven houden.

Als je word opgenomen stellen we ons even voor, nemen we de tijd om je afscheid te laten nemen en eventueel praktische vragen te beantwoorden en is er een controle. Douchen urine controle, kleren en bagage controleren. De urine test is een controle op eerlijkheid over wat iemand gebruikt en een controle test die na een tijd negatief moet scoren.

We nemen de tijd om de bewoner ook op zijn gemak te stellen, want zo een opname is ook niet niks en daar hebben we alle begrip voor.

Als je onder invloed binnen komt moet je even in de opname kamer blijven tot je relatief in orde bent voor je voorstelling aan de groep. BV dat je niet meer ruikt naar alcohol. Anders kan je vrij snel aan de groep voorgesteld worden. Een voorstellingsgroep is een korte voorstelling wie je bent, wat je gebruik is, je motivatie, waar je vandaan komt,...

Dan stelt de groep zich voor. Je krijgt een peter/meter van iemand uit de groep die je wegwijs maakt in het programma.

Mensen die al een programma gedaan hebben of een voortraject kunnen ook rechtsreeks in het onthaal van TG opgenomen worden. Daar geld dezelfde procedure.

Je krijgt een budget van € 20 per week. Bij je opname krijg je een basispakket van hygiëne producten die niet van je budgetboekje gaan. Aankopen van tabak of sigaretten gaan wel van je BB. Doel is om terug te leren omgaan met geld, leren plannen, vooruit denken, enz..

http://www.katarsis.be/programma-aanbod-detox-afdeling.php

Detox afdeling - katarsis.be Vooraleer je in de groep opgenomen wordt, krijg je nog de gelegenheid om je voor te bereiden op het eerste contact met de groep. Het team ondersteunt je hierin. www.katarsis.be

http://www.katarsis.be/programma-aanbod-therapeutische-gemeenschap.php

Therapeutische gemeenschap - Katarsis In zo’n leefgemeenschap zijn er - net zoals in het leven daarbuiten - vanzelfsprekend ook momenten van sleur, spanningen en conflicten. In de TG heb je daarom therapiegroepen waarin je kan leren deze spanningen en conflicten constructief aan te pakken. www.katarsis.be