Iedereen verslaafd?

In gesprek ‘Den Andy’ eerstelijns drughulpverlener in het CAW te Mol

Van thuis was het voorbestemd voor mij om een economische richting of pol en soc te gaan doen. Ik zat in een humaniora. Dat werkte gewoon niet voor mij… mijn thuissituatie was ook behoorlijk turbulent... Ik wou deeltijds naar school, dat fulltime studeren was mijn ding niet. Mijn 2 linkerhanden beperkte de keuzes natuurlijk al. Dus koos dan maar voor kinderverzorging.. Ze zien je dan als man als ne zachte, en da’s oké, ik voelde me wel goed daar. Daarin maakte ik connectie met het professioneel zorgen voor andere. Dan volgde de logische keuze verpleegkunde en later de afstudeerrichting psychiatrie.

Ik deed vrijwilligerswerk bij het JAC en mijn eindstage bij PZ CAMPUS ALEXIANEN. Ik werd goed begeleid en leerde verder te kijken dan ‘het vervelend gedrag’ dat gasten stellen volgens sommige. Ik leerde om te kijken naar alles wat daaronder lag. Zo ben ik in de sector terecht gekomen.

Ik werkte er af en aan 15 jaar. Het leek me toen wel beter om geen weekends te werken, toen ben ik bij het CAW gestart. Maar ook dus niet vanuit het idee ‘dat is wat ik moet doen, da’s écht iets voor mij’. Ik heb pas de laatste 10 jaar het idee dat ik sociaal werker geworden ben. Ik moest mezelf en mijn job (her)uitvinden. Welke skills zijn bruikbaar? Waar mis ik skills? Klinische gegevens waren minder bruikbaar in een ambulante setting.

Binnen het CAW komen mensen langs, daarna gaan ze terug op straat. Je werkt minder strikt therapeutisch maar werk aan het maken van verbinding en veiligheid geven, hopelijk is het resultaat dat de gasten uiteindelijk ook verbinding kunnen maken met zichzelf.

Ik zocht naar mijn vertrekpunt voor de hulp die ik wil bieden : de basis daarvan is vertrekken uit een boeddhistische visie maar binnen mijn werkcontext vertaald zich dit in het neurocognitieve model daarachter ; De opstelling van ons brein en hoe we hierdoor omgaan met onszelf en de wereld. Gedrag van onszelf, gasten, de context en de samenleving is op dezelfde manier verklaarbaar. Ik bedoel dat we allemaal als mens opzoek zijn naar een opstelling die veilig en gelukkig (veiligheid in het kwadraat) voelt. Deze momenten van geluk en veiligheid die we vinden worden genekt door het idee dat er iets zou bestaan als permanente veiligheid en permanent geluk. Als dat het idee is van waaruit we vertrekken ‘ik ben nu niet totaal gelukkig, maar ik zou dit wel kunnen zijn’ streven we naar weg moeten uit de huidige situatie en streven naar het zijn op een beter plek. Daarmee gaan we uit verbinding met onszelf in die huidige situatie, het nu.

Dit is wat ons brein doet : vecht en vluchtgedrag*. Vlucht: ik/verzet ik me of ga de confrontatie aan. Verzet kan zijn : degene die waarmee we samenleven dingen verwijten, vloeken, negatieve gedachten hebben of middelen gebruiken en dat levert ons geen verzachting van pijn op. Dat is geen zorgende houding naar de pijn/onszelf, we geven ons systeem slechts meer spanning.

*Vecht - vlucht kan ook goed zijn : denk aan een hand op een warme kookplaat, je trekt deze weg.

Cravings/zucht werkt ook zo : ‘mijn werkdag is gedaan, ik moet nu meteen rust’. Ik zet dat om in gedrag om zo snel mogelijk mijn verlangen te bevredigen. Cravings zijn voor iedereen die hier komen een bedreigende gedachten, maar is dit echt een bedreiging? Als ze denken aan gebruik zijn ze bang om te gaan gebruiken, maar de gedachten zelf zegt niet dat je ook echt tot actie moet over gaan. De gedachte zelf illustreert objectief gezien enkel en alleen dat je niet bent aan het drinken maar alleen bent aan het denken aan drinken…

Als ik in het publiek ga spreken over verslaving dan laat ik weten dat je bij het thuiskomen 1,5 uur nodig hebt om tot rust te komen. Waarom zou je een glas drinken? Je systeem heeft nog eens extra tijd nodig om de alcohol af te voeren. Dan zijn er altijd ‘gezonde’ mensen die hun recht op drinken verdedigen.

Als mijn gasten in een groepje zitten dat allemaal gebruikt en er gebruikt 1 iemand niet meer dan wordt ‘het pact’ van dat groepje doorbroken. Alsof hun contract verbroken wordt door 1 persoon en dat heeft een effect op de hele groep. Er is een beweging in de dynamiek van de groep. Hetzelfde zie je in hoe sociale groepen omgaan met het is cool om zat te zijn op vrijdag, tot op een bepaald punt. Dan merk je dat degene die altijd zat is plotseling minder een plek krijgt in die groep. Dan is het net teveel, wat maakt dat mensen op een bepaald moment afhaken? Waarom blijven we kijken naar een verslaving als een zelfgekozen kwaad? Is het misschien te confronterend omdat we het vecht-vlucht mechanisme herkennen?

Als mensen lang in verslaving zitten kan je het een ziekte noemen maar dan heb je het onderscheid : gezonde en zieke mensen. Wat de gasten laten zien is : het is lastig op lichamelijk en emotioneel vlak, ik probeer te ontsnappen. We doen dit allemaal. Het regent in het leven, ze zoeken een afdak om onder te schuilen.

Tegelijkertijd zien de gasten wél dat het niet normaal is om 2 maanden voor kerst reclame te maken voor hoe er drank moet zijn bij kerst. Hoe ziek zijn de mensen die drinken dan of is de vraag hoe ziek is de maatschappij? Hoeveel problemen hebben we op kerstfeesten of zomerbbq’s zelf op momenten als we gedronken hebben? Zijn deze mensen dan ook junkies?

Maar mensen zien dit niet zo, mensen oordelen liever over het gedrag van de ander. Naar een ander kijken is makkelijker dan je blik naar binnen richten. Mogelijks kunnen we allemaal eens kijken naar hoe gezond we zelf zijn. Welke veiligheid is nodig om ruimer te kijken naar zowel ons eigen gedrag als naar verslavingsgedrag? Om een samenleving te kunnen veranderen van visie moet er veiligheid zijn. De grote doelen zijn veiligheid, gelijkheid etc creëren. Maar ik vertrek liever vanuit een stelling : ‘stel dat verslaving maar heel weinig te maken heeft met het middel’ …. Stel dat het te maken heeft met de primaire strategie : ‘ik heb pijn/voel me niet veilig, dus het moet weg’. Stel dus dat wij vertrekken vanuit het idee dat we misschien dan allemaal wel verslaafd zijn. Zo denken mensen mee, dit maakt het niet zo persoonlijk. Maar eigenlijk, zijn we allemaal verslaafd.

ZIJN ADVIES? Als je het idee hebt dat je verslaafd gedrag vertoont of gevoelig bent hiervoor : zoek een plaats die u minimale veiligheid geeft. Vrienden, zelfhulp een goede hulpverlener. Daarmee bedoel ik een plaats waar je even niets moet veranderen aan jezelf. Waarin je gewoon kan kijken naar wat er speelt in je leven. Door te kijken kan je gaan zien.

Bv. stoppen met roken : als je probeert om abrupt te stoppen met roken hebben we 40% minder kans om te stoppen dan wanneer proberen met aandacht te roken. Als je met aandacht rookt, dan zal je proeven dat het niet smaakt en niks bijbrengt. In je eigen hoofd is roken gezellig, lekker, geeft het rust. Dat is allemaal een verhaaltje dat je jezelf aanpraat.

Het toepassen van aandacht is de sleutel. Vele mensen leven in gevoelens van onwaardigheid, schaamte. Dit is de basis van een fundamentele onveiligheid. Als je vertrekt vanuit het idee : ‘om een goed mens te worden moet ik stoppen’ dan leg je jezelf meteen heel veel druk op. Je kan ook denken : ‘ik probeer een goede mens te zijn en ik probeer ook te stoppen met mijn gebruik’. ‘Mensen mogen ook falen, ik ben maar een mens’. Niemand leeft in vol bewustzijn. We moeten inzetten op vergeving, compassie, mededogen, vriendelijkheid naar jezelf en naar een ander.

Voor de omgeving Het is begrijpelijk dat het moeilijk is, je voelt je onveilig en je wil dat dit stopt. Dit is dezelfde reactie als iemand met een verslaving vertoont, het gaat altijd over het verlangen om gelukkig te zijn, niet geconfronteerd te worden met de pijn van een ander dus ook met de pijn van zichzelf. Iedereen leeft in een verlangen naar geluk. (actie-reactie)

De prefrontale cortex kan dan in verbinding gaan, dat stuk kan zien dat ik in een reflex van afweer gaat. Vervul je daarmee jouw verlangen? Afstand nemen van een familielid, helpt je dat? Vaak is het antwoord ‘nee’, want je mist hem/haar. Dat is een 2strijd!

Ik adviseer deze mensen om te kijken naar hun gevoelens : waar voel je dit? Als je een telefoon krijgt van een persoon die stijf staat van de coke, wat doet dit met je? Als je dit leert voelen neem je dat punt als eerste trigger naar bewust reageren en geen actie-reactie patroon in gang te zetten. Van daaruit kan je kijken wat je gedachten zijn. (kwaadheid of angst? => onder kwaadheid zit vaak angst) Als we niet de tijd nemen om grondig te kijken blijven we hangen in de kwaadheid.

Wanneer ben ik baas over mijn gevoelens en vervolgens mijn reactie? wanneer ga ik helemaal mee in deze gevoelens? Als we kiezen om mee te gaan met deze gevoelens : doen we dan niet hetzelfde? Wie is ziek/wie is gezond?